DOLAR

32,3757$% 0.16

EURO

34,9864% -0.29

STERLİN

40,9994£% 0.25

GRAM ALTIN

2.325,00%0,25

ONS

2.233,48%0,04

BİST100

9.073,41%-0,07

BİTCOİN

2264505฿%-1.07808

a

TARİKAT-CEMAAT

Tarihi gelişim sürecindeki sosyokültürel ve ekonomik dinamikler göz önüne alındığında tarikat ayrı bir kavram olarak karşımıza çıkar. Buna mukabil, dinsel ve kültürel açıdan Arap toplumuna özgün mürüvvet ve ashabiyye olgularına has cemaat ise ayrı bir kavramdır.

TARİKAT-CEMAAT
0

BEĞENDİM

Tarihi gelişim sürecindeki sosyokültürel ve ekonomik dinamikler göz önüne alındığında tarikat ayrı bir kavram olarak karşımıza çıkar. Buna mukabil, dinsel ve kültürel açıdan Arap toplumuna özgün mürüvvet ve ashabiyye olgularına has cemaat ise ayrı bir kavramdır.

Tarikat tasavvuf felsefesinin ve sisteminin bir kurumsal yapısıdır. Bu kurumun bir çok isim altında örgütlenmesi tarihsel süreç içerisinde değişen cografik ve sosyokültürel nedenlere bağlı olarak da kaçınılmaz olmuştur. Öte yandan tasavvuf düşüncesi ve dayandığı umdeler “gnostisizm” başlığı altında telakki edilebilir. Şu veya bu dinsel müessese ile de mukayyed değildir. Hristiyanlık bu düşünceye mistik bağlamda yaklaşmış, Yahudi ahlak ve tarih anlayışı da buna bir çok öge ile müessir olmuştur.

İslamiyet içerisinde ise Ortadoğu ve Hind altkıtasında farklı şekillerde bir evrime uğramıştır. En nihayetinde Arap yarımadasında yine kimi sufî okullardan mülhem ancak salt İslam şeriatı eksenli daha çok Arap yaşayış tarzını telkin eden püriten bir kimlik kazanarak son üç yüz yılda yeni bir Ortodoks Neosufist Kimlik yaratılmıştır. Selim III döneminden itibaren yapılmak istenen bir çok yeniliğe, “Nizam-ı Kadim” tehdit altındadır iddiasıyla muhalefet edilmesinde kendi siyasal amaçları doğrultusunda muhalefet etmişlerdir. Bu görüşe mensub kimi gruplar özellikle iki farklı ekolü savunan ikisi de sünnî eksenli olduğu tartışılmayan Püriten karakteri ağır basan eskiden beri bilinen önemli iki Tarikat örgütlenmesinin çatısında adeta bir “siyasal parti” gibi çalışmışlardır. Mahmut II sonrası yapılan düzenlemelerle bu yapıların konformist karakterleri iyice tescil olunmuştur. Kuzey Afrika’daki sömürgeciliğe karşı Sudan örneğinde olduğu gibi kimi yerel muhalefet hareketlerinin içerisinde de yer aldıkları gayet iyi bilinmektedir.

Bu açıdan bakıldığında cemaat haline gelmiş “Tarikat Fenomen”i bir “sivil toplum kuruluşu” olarak değerlendirilemez. Cemaat ise zaten kurumsal olmayan, ama menfaat ilişkileri örüntüsü etrafında, aidiyet duygusuyla bir araya gelmiş eylemci karakter taşıyan bir “de facto” topluluktur. Bu yüzden yazılı ve görsel basında “Tarikat ve Cemaat” terimleri toplumun çoğunluğu tarafından birlikte kullanılmak suretiyle çok ciddi terminoloji hatasına düşülmektedir. Burada özellikle yobazlığı ve karşı devrimciliği destekleyerek Türkiye Cumhuriyeti’ne kast eden, kapitalist emperyalizmi, erken ortaçağlarda bir “silent rebellion” olarak Horasan ve Maverâunnehr halkları arasında başlayan tarikat olgusunu cemaat kavramı içerisinde eriterek, İslam Püritenizmini “Cemaatsal Tarikat” olarak tüm İslam Dünyasına dikte etmesine dikkat çekmek gerekir.

Bugün tarikat kurumlarının ve cemaat yapılanmalarının, kimi siyasilerin söylemlerinde verdikleri mesajlardan anlaşılacağı üzere hayalini kurdukları “teokratik seküler İslam devleti” sistemi içerisinde kabul görmeleri mümkün olsa da, Türkiye Cumhuriyeti Devleti gibi Anayasal teminat altında bulunan “laik demokratik sosyal bir hukuk devleti” içerisinde yer almaları kamu vicdanı açısından ve fırsat eşitliğine zarar verebileceği kuvvetle muhtemel olduğundan tasvip edilemezdir.

Unutmamak gerekir ki burada temel sorun ahlakî ve vicdanî hedefler ile insanî erdemlerin, dinselleştirilmiş siyasal iktisadî hedeflere alet edilmekten öte, kurban edilmesinin önüne geçilmesi zorunluluğudur. Bu ise ancak “maarif” ile mümkündür. Büyük Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti kurulurken gerçekleştirdiği eğitim devriminin bu yüzden çok iyi kavranması gerekir.

Saygılarımla

Dr.M.Can YAĞMURDUR

YORUMLAR

s

En az 10 karakter gerekli

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.