PROF. DR. MAHMUT CAN YAĞMURDUR YAZDI: DEVLET-İ EBED MÜDDET

0

BEĞENDİM

0

Müddeti sonsuz olan devlet anlamında bir Arapça terkiptir. Yani mutlak ve sonsuz yengi ile hükmetmenin vurgusunu taşıyan bir slogandır. O halde bu sloganın ifade ettiği önerme “ne içindir?” sorusu akla gelir. Cevabı da nizam-i alem içindir şeklinde verilir.

Teorik olarak bu nizam-i alem ülküsü ise bir dava olarak nitelendirilir. Pratikte ise bir ötekileştirme yapmak için bizden olmayanı tanımlamak gerekir. Bizden olmayan bu anlayışla, inanan ve inanmayan olarak ayrılır ise bu durumda ötekileştirdiklerinizi yok etmek Tanrı tarafından murad edilmiştir sonucu çıkarsanır. İşte tam da burada temel sorun devleti ebed müddet için hüküm sahibinin kim olacağı sorusu ön plana çıkacaktır.

Hüküm sahibi Tanrısal/Göksel irade ise bu hakkın kimin eliyle kullanılacağı önem kazanır. Hüküm İslam akaidine gore sadece ve sadece Allah’ın inhisarındadır. Ancak bir taraftan da Allah ahkâmı ile zahirdedir yani görünürdedir. Ama burada da görünenin görenler olarak bizim algımız ile mukayyed olduğu bilinci sorununun karşımıza çıkması söz konusudur. O halde epifanik/görüngüsel/zahirî olana birey olarak hüküm vermek sadece bir itikadî (kurumsal din olgusunun birey ile mukavelesi) vehimdir yani zandan öteye gidemez. Ayrıca bir yandan da “cundullah” yani Allah’ın ordusu olarak vasfedilen ama gerçekte yöneticinin tekelinde olan ve ona kayıtsız şartsız itaati tartışilmaz ve itikadî gereklilik olarak karşımıza çıkan ayrı bir durum da karşımıza çıkar.

Bütün bu kavramlar Hz.Muhammed sonrası Sünni Islam’da hilafet kurumu ile Şia düşüncesinde ise Velayet ve imamet bağlamında hep tartışılarak İslam coğrafyasında bugünlere gelinmiştir. İslam dünyasının birbiriyle anlaşamayan bu iki farklı kesiminde irfanî/gnostik eğilimlerin varlığı önemli ölçüde “emr-i bil maaruf nehy-i ane’el münker” ilkesi çerçevesinde kalacak şekilde uzlaştırıcı sistemlerin oluşmasına da zemin hazırlamıştır.

Özellikle Horasan’da bu ilke ameller söz konu olduğunda Arap yarımadasına göre daha hoşgörülü uygulanabilmiştir. Örneğin iman tarifi için “Tanrı bilgisinin kalpte bulunması” denmiştir ki bir kişinin görünürdeki “bizdenlik tezahürü” olan zekat ve cemaatle namaz konusunda ötekileştirmeye zemin oluşturabilecek itikadî konularda esneklik getirmesi önemli ve uzlaştırıcı bir yaklaşım olmuştur.

Bu nedenle kanaatimce itikad ve iman konuları eş anlamlı kullanılamaz. İslam coğrafyasında başlıca Türklerin ön ayak olduğu bu akımlar Ortadoğuda Memlük yönetiminde bilhassa ön Akdeniz’de uzun süre etkili olmuş, XV.yy’a kadar da Anadolu ve Balkanlarda sosyopolitik hareketlerde de kendisini göstermiştir (Babaîler-Şeyh Bedreddin Simavnî). Buraya kadar ki ifadelerimde bir siyasi parti liderinin diline doladığı “devlet-i ebed müddet” kavramı zahiri değil hierofanik yani tecelli bağlaminda düşünülmelidir. Aksi takdirde bu söz Tanrı’nın sonsuzluğunu tartışmaya açar ki siyasal söylem olarak kullanılması sakıncalı olduğu gibi kullananın da kim olursa olsun münkir olarak addedilmesine ve anayasanın hem laiklik ilkesine hem de Kuteybe bin Muslim misali koşulsuz hoşgörüye dayanan Horasanî ahlaka kılıç ve kırbaç ile saldırmaktır. Böyle bir anlayışta kaynağı küresel sermaye olan neosufist akımların etkisi hissedilmektedir.

Bu dayatmacı düşünce Orhun Kitabeleri ruhu ile de uyuşmayıp, seküler ama laik olamayacak Şeriat temelli Arapça bir terkip olup kulaktan dolma bir şekilde ve fanatizm dolu beyinler tarafından kullanılması hiç bir şekilde birlik, sulh ve sükun ile sonuçlanmaz. Bu nedenle halen dinsel ve etnik Jakobenizm, sadece ulus-devlet için değil insanlık için pandemiden bile daha büyük bir tehdittir.

Saygılarımla

Dr.M.C.YAĞMURDUR